NRC: Rapport-Samson – harde conclusies misbruik geschrapt

Felle kritiek op rapport-Samson – harde conclusies misbruik geschrapt

Bron NRC

De commissie-Samson deed onderzoek naar seksueel misbruik van uit huis geplaatste kinderen. Foto ANP / Marcel Anthonisse

door Joep Dohmen

Binnenland

Wetenschappers van de Universiteit Leiden en de Rijksuniversiteit Groningen die betrokken waren bij het onderzoek van de commissie-Samson naar kindermisbruik in de jeugdzorg hebben kritische opmerkingen en aanbevelingen uit hun deelonderzoeken moeten schrappen. De onderzoekers hebben kritiek op de handelwijze van de commissie, onder leiding van oud-procureur-generaal Rieke Samson.

Rien van IJzendoorn, hoogleraar pedagogische wetenschappen, zegt:

“Rieke Samson heeft ons opdracht gegeven de conclusies en de samenvatting te verwijderen uit ons onderzoeksrapport.”

Aanbevelingen ‘op de valreep’ geschrapt

Greetje Timmerman, hoogleraar jeugdsociologie in Groningen, moest “op de valreep” de aanbevelingen schrappen uit haar onderzoek naar de jeugdzorg tussen 1945 en 2010.
De conclusies en aanbevelingen van de onderzoekers uit Groningen en Leiden waren kritischer en gingen verder dan de commissie wilde. Ook verdween kritiek op het management van Jeugdzorg Nederland, de brancheorganisatie van jeugdzorginstellingen.
Rieke Samson bevestigt de ingreep. Volgens haar overschreden de onderzoekers hun opdracht. “Het was aan de commissie om conclusies en aanbevelingen te formuleren”, zegt ze.

Jeugdzorg Nederland blokkeerde onderzoek maanden

In twee geschrapte hoofdstukken uit het Leidse onderzoek stond flinke kritiek op het management van Jeugdzorg Nederland. Het management had het onderzoek van de universiteit maanden geblokkeerd. Ook bevatten beide hoofdstukken hardere conclusies over het misbruik dan de commissie-Samson wilde trekken.
Als motief gold dat het aan de commissie was om conclusies en aanbevelingen te doen. Van IJzendoorn:

“Dat is prima, maar nu blijkt dat de kritiek op de residentiële jeugdzorg en de conclusies een stuk milder zijn geworden. Het management van Jeugdzorg Nederland komt er te goed van af in het eindrapport. Nergens wordt gemeld dat het management ons onderzoek heeft vertraagd en zelfs een tijdlang heeft geblokkeerd. Het onderzoek en de methode waren door de universitaire medisch-ethische commissie goedgekeurd en uiteindelijk, na maanden vertragingen, hebben we ook gelijk gekregen. Toen was het al te laat om het onderzoek nog in volledige omvang uit te voeren.”

Aanbevelingen geschrapt

De onderzoekers uit Groningen moesten aanbevelingen schrappen die “in grote consensus” waren opgesteld, zegt hoogleraar Timmerman. Het gaat onder meer om het weghalen van de Inspectie Jeugdzorg bij het ministerie van WVC. In plaats van een nauwe verbondenheid met de sector, moet de inspectie echt onafhankelijk worden, was de aanbeveling. Timmerman:

“Wat wij liever gezien hadden was dat de commissie de aanbevelingen in de deelrapporten had laten staan en beargumenteerd had waarom ze daarvan afweek in het eindrapport.”

Timmerman memoreert ook hoe de commissie eiste dat de onderzoekers niet zouden melden dat het kindermisbruik in vooral tehuizen structureel is.

“Dat het misbruik structureel is, mochten we niet opschrijven. De betekenis van structureel, zoals de commissie Samson die verwoordde (‘alsof er van opzet sprake is’), delen wij niet. Na lang praten mocht dan wel gemeld worden dat het misbruik ‘inherent’ is aan de manier waarop tehuizen zijn georganiseerd. We zijn overigens ook niet betrokken bij het opstellen van de teksten van het eindrapport. Ook een beetje raar. En in het programma van de conferentie die de commissie organiseert over het eindrapport zijn wij als onderzoekers niet betrokken.”

‘Eindrapport benadrukt te weinig hoe gevaarlijk tehuizen zijn

De wetenschappers uit Leiden en Groningen vinden dat in het eindrapport te weinig benadrukt wordt hoe gevaarlijk de tehuizen met gemengde leefgroepen zijn. Van IJzendoorn:

“Zet probleemjongeren in gemengde leefgroepen met te weinig staf bij elkaar en je kunt het niet meer in de klauwen houden. Een drastische verschuiving naar pleegzorg en andere vormen van kleinschalige, gezinsgerichte opvang is dringend nodig.”

Timmerman:

“Ik vroeg twee directeuren van jeugdzorginstellingen of zij hun eigen kinderen in zo’n gemengde leefgroep met probleemkinderen zouden plaatsen. Nee, zeiden ze, zoiets zouden ze nooit van zijn leven doen.”

In een interview met NRC Handelsblad, dat vanmiddag verschijnt, reageert Rieke Samson op de kritiek:

“Dat onze conclusies uiteindelijk minder hard zijn, klopt. Ik had er niets aan om Jeugdzorg Nederland met harde conclusies om de oren te slaan. Als ze dan in een hoekje gaan zitten, gebeurt er niets voor al die kinderen. Die organisatie moet aan de bak en daarom hebben we al in vroeg stadium contact gezocht, toen de conclusies zich begonnen af te tekenen.”

De universiteit Leiden heeft het onderzoeksrapport, met geschrapte hoofdstukken, op internet gezet.